απο-

[ΕΤΥΜΟΛ. Το απο- ως προρρηματικό ή προθεματικό στοιχείο προέρχεται από την πρόθεση από. Χρησιμεύει ως α΄ συνθετ. πολλών λέξεων της αρχαίας, μσν. και νέας Ελληνικής και σημαίνει: α) χωρισμό, απομάκρυνση

αποβάλλω, απόδημος, απόμαχος

αρχ.

άπειμι, απόκειμαι

νεοελλ.

απόμερος, απόστρατα

β) άρνηση, στέρηση

απαγορεύω, αποτυγχάνω

αρχ.

απανδάνω, απαρέσκω

νεοελλ.

απόπαιδο

γ) απόκλιση απο μία κανονικότητα

αρχ.

απᾴδω

δ) αποπεράτωση, έκβαση, παύση

αποβιώ, αποφοιτώ

αρχ.

απαλγέω, απανθρακίζω, απανθώ

νεοελλ.

απογελώ, αποτελειώνω

ε) επίτευξη σκοπού

αρχ.

αποδείκνυμι

μσν.

απαληθεύω

στ) επίταση

αρχ.

απαμβλύνω

νεοελλ.

απόστραβος, απόμακρα

ζ) υποκορισμό

αρχ.

απόκενος, άποξις

νεοελλ.

απόκοντος, απόμικρος

η) μεταβολή, αποκατάσταση

αποθεώ απολιθώ

αρχ.

αποθηριούμαι

νεοελλ.

αποβλακώνω. Σε ορισμένους αρχ. ονοματ. σχηματισμούς το απο- σημαίνει το είδος, εκφράζοντας παράλληλα την έννοια του χειρότερου (πρβλ. απολάντιον, απόλινον, απόμελι)

απαντά ακόμη στα ανθρωπωνύμια Απόδημος, Απόλαξις, Απόληξις, Απόλυρις. Στη νέα Ελληνική το απο- σημαίνει επίσης το υπόλοιπο (πρβλ. αποδιαλεγούδι, αποζούμι, απομεινάρι, απονέρι) και το υστερόχρονο (πρβλ. αποβασίλεμα, απόβροχο, απολείτουργα, απομεσήμερο). Τέλος, κατά το πρότυπο αντίστοιχων λέξεων της Ελληνικής με α' συνθετικό το απο- πλάστηκαν πολλοί όροι της ξένης επιστημονικής ορολογίας (ελληνογενείς ή μη), οι οποίοι εισάχθηκαν συχνά και στην επιστημονική ορολογία της νέας Ελληνικής, λ.χ. νεολατιν. apomixis, γαλλ. apomixie, ελλην. απομιξία

αγγλ. apomorphine, γαλλ. apomorphine, γερμ. Apomorphin, ελλην. απομορφίνη

αγγλ. apocarpous, γαλλ. apocarpe, γερμ. apokarp, ελλην. απόκαρπος κ.ά.].